Goud wat wil je erover weten?

Ontstaan van goud

Goud is geen (edel)metaal dat is ontstaan door processen in of op de aarde. Goud is al bij het ontstaan van de aarde aanwezig. Waar komt goud dan vandaan en is het ontstaan.

Voor het ontstaan van goud zijn zeer zware kernfusiereacties voor nodig. Voor dergelijke reacties zijn grote zware sterren nodig die minstens 8 keer de massa van de zon hebben. Deze grote sterren beëindigen hun leven in een supernova-explosie. In zo’n explosie ontstaan zware metalen waaronder goud. Na een explosie van een zware ster worden stofdeeltjes de ruimte in geslingerd. 

Hoe komt het goud dan in onze aarde terecht?

Na zo’n enorme explosie worden enorme hoeveelheid stofdeeltjes en gas de ruimte in geblazen. Deze gaswolken vermengen zich met bestaande gaswolken tussen de sterren. Uit deze wolken ontstaan vervolgens nieuwe sterren. Bij het ontstaan van een nieuwe ster zie je vaak ook planeten ontstaan. Als het ware als een soort bijproducten.

Voor het ontstaan van onze zon en planeten zijn er al vele zware sterren geweest die tot een supernova-explosie zijn gekomen. 

Ons goud is dus afkomstig van sterren uit een ver verleden. Dat is een magnifieke indrukwekkende gedachte. Dat betekent dat de hoeveelheid goud op aarde ook niet toeneemt.

Geschiedenis van goud

Heel ver terug in de menselijke geschiedenis duikt goud op. Goud heeft in de mensheid een grote rol gespeeld. De geschiedeis van goud gaat over waarde, status en versiering.

In het oude Mesopotamië is al 5000 v Chr. goud gebruikt. In prehistorische graven zijn sieraden en versieringen van hoofddeksels in goud gevonden. Dit in een gebied waarin de eerste menselijke samenlevingen zijn aangetroffen.

De Egyptenaren beschouwden goud als goddelijk en werd aanvankelijk alleen gebruikt door de Farao’s en hoogste elite in de Egyptische samenleving. Hiërogliefen in het oude Egypte (2600 v. Chr.) tonen aan dat er al belangstelling was voor goud. In dit Egypte ontstond ook de mijnbouw naar goud, veroordeelden werden onder dwang te werk gesteld in de goudmijnen.

De Egyptische goudsmeden waren als eersten verhitting gebruikte om metalen te scheiden. Dit deden ze door gebruik te maken van blaaspijpen van brandwerende klei om het in de smeltoven te verwarmen.

In het oude Mesopotamië werden de eerste gouden sieraden vervaardigd. Een hoofdtooi van lapis en carneool kralen met wilgen en bladvormige gouden hangers.

De goudmijnen in de Nuba regio maakte Egypte een zeer welvarend land. Hier ligt ook de basis voor goud als standaard in de internationale handel.

Het dodenmasker van Toetanchamon is een staaltje vakmanschap in bewerken van goud.

 

Later werd in China (1091 v. Chr.) kleine gouden blokjes gelegaliseerd als geld. Nog zo’n 500 jaar (560v. Chr.) later werden in Turkije de eerste gouden munten geslagen. De eerste internationale gouden munt werd gemaakt door Koning Croesus. Hij begon met het slaan van ’s werelds eerste gestandaardiseerde gouden munt. Dit was in de tijd dat de oude Grieken begonnen met het winnen van goud uit de mijnen in het Midden-Oosten en uit de landen rondom de Middellandse zee.

De beroemde gouden tempel van Salomo werd bekleed met 2500 kilo goud.

Zo’n 600 v. Chr. waren het de Etrusken die goud voor het eerst gebruikten in de tandheelkunde. Tanden werden vervangen door gouddraad. Goud is in tandheelkunde goed toepasbaar door de bio-compatibiliteit, vervormbaarheid en corrosiebestendigheid.

Keizer Julius Caesar veroverde enorm veel goud tijdens zijn veldtochten in Gaul (het huidige rankrijk en buurlanden). Hij kon zijn soldaten ieder 200 gouden munten betalen en alle Romeinse schulden aflossen.

Het waren ook de Romeinen die goud toevoegden aan de kleur van de Lycurgus Cup. Ze smolten goudpoeder in glas en de gouden Nano-deeltjes breken het licht, waardoor op het glas een lichtgevende rode gloed verscheen.

In de late middel eeuwen was Hall Goldsmith’s in Londen de eerste die een waarborgwet systeem instelde om de kwaliteit van edelmetalen te waarborgen.

In 1370 raakte diverse grote mijnen in Europa uitgeput. De goudwinning neemt dan af in de hele regio.

Het jaar 1422 was een recordjaar in Venetië daar werden 1.2 miljoen gouden dukaten met 4.26 ton goud uit Afrika en Centraal-Azië geslagen. Het waren handzame kleine munten en daardoor zeer populair.

Koning Ferdinand van Spanje ging in de late middeleeuwen op jacht naar goud. Door expedities vanuit Spanje naar Amerika werd de Inca cultuur bijna geheel vernietigd door Spaanse veroveraars die op het goud uit waren.

In de 18de eeuw voert Groot-Brittannië de goudstandaard in. De valuta wordt gekoppeld aan goud tegen een vaste vergoeding.

Professor Luigi Brugnatelli staat begin 19de eeuw aan bakermat van de moderne elektro chemie. Als eerste voert hij experimenten uit met het galvaniseren van goud. Het galvaniseren van goud zorgt voor een betere geleiding. Veel van de huidige technologieën maken gebruik van dit proces.

De gold rushes van de 19de eeuw. Eerst in 1848 in Sacramento, California en later in die eeuw in 1885 in de buurt van Johannesburg in Zuid-Afrika. Later in deze eeuw vindt de goedkeuring van de gouden standaard plaats. Alle grote landen behalve China schakelen om naar de goudstandaard, door het koppelen van hun valuta aan goud.

Het begin van de 20ste eeuw kenmerkt zich door onrust in de goudstandaard. Het Verenigd Koninkrijk verlaat na het uitbreken van eerste wereldoorlog de goudstandaard om daar in 1925 in terug te keren. In 1933 schort Roosevelt, president van VS, de dollar inwisselbaarheid in goud uit. Bij het uitbreken van 2de wereldoorlog wordt de goudmarkt gesloten.
 

Aan het eind van de 2de wereldoorlog vindt er een conferentie plaats, de conferentie van Bretton Woods. Daar wordt de basis gelegd voor het naoorlogse monetair stelsel. De Amerikaanse dollar is ingesteld op $35 = 1 oz goud koers. Andere valuta worden vastgesteld in termen van dollars. Daarmee is de vorming van een Gold exchange Standard geboren.

In de 2de helft van de 20ste eeuw speelt goud een rol in de technische ontwikkeling. In 1961 worden de eerst goud gebonden microchip ontworpen. In datzelfde jaar wordt in de eerste bemande ruimtevlucht gebruik gemaakt van goud om gevoelige instrumenten te beschermen tegen straling.

In 1971 valt het systeem van vaste wisselkoersen doordat Nixon “het goud venster” sluit en de inwisselbaarheid van dollars in goud opschort. De wereld gaat naar zijn huidige systeem van zwevende wisselkoersen.
 
In de jaren 80 van de vorige eeuw krijgt goud ook nog een andere functie, het wordt gebruikt als geneesmiddel voor behandeling van reumatoïde artritis. Later aan begin van deze eeuw wordt goud ook gebruikt in de hartchirurgie. De eerste vergulde stent voor een hartoperatie wordt verkocht. Ingevoegd in grote slagaders en aders, werken stents zoals steigers, ze stutten en openen de bloedvaten om voldoende doorstroming mogelijk te maken.

Dan aan het eind van de vorige eeuw komen 15 Europese landen tot een overeenkomst waarin ze verklaren dat goud een belangrijk element van hun reserves zal blijven. Desondanks worden in de 5 opvolgende jaren veel goud verkocht door deze Centrale banken. Later rond 2010 kopen ze weer grote hoeveelheden goud op.

In 2010 stijgt de goudprijs naar recordhoogte en in de jaren daarna wissels de goudprijs maar blijft aanzienlijk hoger dan aan het begin van de eeuw. 

Eigenschappen van goud

Een belangrijke eigenschap van goud is dat het inert is, het reageert bijvoorbeeld niet met zuurstof. Het is ook bestand tegen agressieve chemicaliën zoals zuren. Daarnaast geleidt het goed waardoor het ook veel gebruikt wordt in de elektronica-industrie. Het is een zacht materiaal net iets harder dan zink. In het periodiek systeem wordt goud met het symbool “Au” aangegeven van het Latijnse Aurum en heeft het atoomnummer 79. Goud is een sterk uitzetbaar materiaal en smelt bij ca 1064 graden Celsius en kookt bij 2.855 graden Celsius.  

Goudlegeringen

De zuiverheid van goud wordt uitgedrukt in karaat. Puur goud is dan 24 karaat. In sieraden wordt 24 karaat goud nauwelijks gebruikt omdat het heel zacht is. Het wordt dan gelegeerd met andere metalen zoals koper, zilver, nikkel om het harder te maken. In sieraden worden steeds minder goud met nikkel gelegeerd vanwege allergische reacties. In sieraden wordt vaak 14karaat en 18 karaat goud gebruikt. In 14k goud zit 58% goud en in 18k zit 75% goud.

  • 8 karaat: 33,3% zuiver goud (aangeduid met 333)
  • 14 karaat: 58,5% zuiver goud (aangeduid met 585)
  • 18 karaat: 75,0% zuiver goud (aangeduid met 750)
  • 20 karaat: 83,3% zuiver goud (aangeduid met 833)
  • 21,6 karaat: 90,0% zuiver goud (aangeduid met 900)
  • 22 karaat: 91,6% zuiver goud (aangeduid met 916)
  • 24 karaat: 99,99% zuiver goud (aangeduid met 999)

 

Verschillende kleuren goud

De zachtheid van puur goud is niet echt geschikt voor het maken van sieraden. Het vervormt door de zachtheid te makkelijk. Daardoor is men puur goud gaan legeren met andere metalen. Door dit legeren treden er ook kleurveranderingen op.

Er zijn verschillende kleuren goud die je vaak terg ziet in sieraden.

Geelgoud is een legering van Goud, koper en zilver. Zilver heeft een witachtige kleur waardoor 14karaat lichtgeel wordt.

Witgoud is een legering van goud met Palladium en vroeger vaak ook met nikkel. Palladium zorg voor een wat donkere grijze uitstraling terwijl nikkel een warme kleurtoon geeft.  

Roodgoud is een legering van goud, koper en weinig zilver. De hoeveelheid koper bepaald de roodheid van de legering.

Een legering die minder gebruikt wordt is paars goud waar goud met aluminium wordt gelegeerd.